ไม่ต้องเรียนรับใช้นะครับ ว่าปีนี้ใครได้รับรางวัลโนเบล เพราะสื่อต่างๆ ต่างกระจายขยายข่าวกันระเบิดเถิดเทิง โดยเฉพาะกรณีของนายอัล กอร์ ที่ได้รับรางวัลโนเบลสาขาสันติภาพ และ นางดอริส เลสซิง ได้รับในสาขาวรรณกรรม สิ่งซึ่งผมประสงค์จะรับใช้ ก็คือตอบคำถามของน้องนักอ่านที่อยากรู้ความเป็นมาของรางวัลโนเบล
อัลเฟรด โนเบล นักเคมีชาวสวีเดน เป็นคนค้นคิดระเบิดไดนาไมต์ ก่อนตายแกก็รู้สึกเสียใจที่ระเบิดที่ตัวเองคิดถูกนำไปใช้คร่าชีวิตมนุษย์ แกจึงตั้งรางวัลโนเบลมอบให้คนที่อุทิศตนเพื่อความเจริญก้าวหน้า ความสงบและสันติของสังคมโลก หรือคนที่มีผลงานวิจัยโดดเด่นผู้สร้างคุณประโยชน์ให้กับมนุษยชาติ
สรุปง่ายๆก็คือ คนที่มีสิทธิ์ได้รับรางวัลอันนี้จะต้องเป็นผู้อำนวยคุณประโยชน์ให้แก่มวลมนุษยชาติ โดยไม่จำกัดว่าจะเป็นคนเชื้อชาติไหน สัญชาติใด
รางวัลโนเบลเริ่มเมื่อ ค.ศ. 1901 มีทั้งหมด 6 สาขา คือ ฟิสิกส์ เคมี การแพทย์และสรีรวิทยา วรรณกรรม สันติภาพ และเศรษฐศาสตร์ พิธีมอบรางวัลโนเบลจะจัดทุกปีในวันที่ 10 ธันวาคม ผู้พระราชทานรางวัลก็คือ สมเด็จพระราชาธิบดีแห่งราชอาณาจักรสวีเดน แต่ผู้อ่านท่านครับ บางปีอาจจะมีการเว้นว่างบ้างสำหรับบางรางวัล แต่ห้ามเว้นเกิน 5 ปี
บางท่านถามว่า รางวัลโนเบลที่ว่าให้เป็นอะไร ขอตอบว่า ให้เป็นเหรียญครับ เป็นเหรียญทองที่ด้านหน้าสลักเป็นรูปหน้าของนายอัลเฟรด โนเบล นอกจากนั้น ยังได้ใบประกาศนียบัตร แถมยังได้เงินสด ถามว่าเงินมากไหม อย่างนางดอริส เลสซิง ที่ได้รับรางวัลโนเบลสาขาวรรณกรรมปีนี้ วันที่ 10 ธันวาคม แกก็จะได้รับเช็คเงินสดจำนวน 10 ล้านโครเนอร์ เป็นเงินไทยก็ราว 52.5 ล้านบาท
รางวัลโนเบลแต่ละสาขานั้น คณะกรรมการผู้ตัดสินจะเป็นคนละชุดกัน พวกที่ตัดสินสาขาวรรณกรรมจะเป็นราชบัณฑิต กรุงสตอกโฮล์ม จำนวน 18 คน นอกจากนั้นยังมีอาจารย์สาขาวรรณคดี ประวัติศาสตร์ และสุนทรียศาสตร์ของมหาวิทยาลัย คนที่เคยได้รับรางวัลและประธานองค์กรนักเขียนของประเทศ ที่ได้รับการยอมรับก็จะถูกเชิญมาเป็นคนร่วม ตัดสินด้วย
ถ้าเป็นรางวัลโนเบลสาขาสันติภาพ คณะกรรมการตัดสินจะมาจากการแต่งตั้งของรัฐสภาแห่งนอร์เวย์ มีด้วยกัน 5 คน คณะกรรมการมีวาระ 5 ปี และสามารถได้รับการแต่งตั้งเข้ามาได้มากกว่า 1 ครั้ง คณะกรรมการชุดนี้เป็นชาวนอร์เวย์
รางวัลโนเบลสาขาอื่นจะต้องมอบให้แก่บุคคล แต่สาขาสันติภาพ นอกจากให้บุคคลแล้ว ยังมอบให้กับองค์กรต่างๆ ที่ทำประโยชน์ให้แก่ มนุษยชาติได้ด้วย
รางวัลโนเบลสาขาฟิสิกส์ และสาขาเคมี ผู้ตัดสินคือ สภาวิทยาศาสตร์แห่งสวีเดน สภาแห่งนี้จะคัดเลือกผู้มีสิทธิ์จากคนที่ได้รับการเสนอชื่อ ที่มีคุณวุฒิผ่านจดหมายอย่างเป็นทางการเท่านั้น ทั้งสภามีชาวสวีเดน 350 คน ต่างชาติ 164 คน
ส่วนโนเบลสาขาการแพทย์และสรีรวิทยา ผู้พิจารณามอบรางวัล คือ สถาบันวิจัยคาโรลินสกา ซึ่งเป็นมหาวิทยาลัยทางการแพทย์ที่ใหญ่ที่สุดในยุโรป
รางวัลโนเบลสาขาเศรษฐศาสตร์ เป็นรางวัลเดียวที่ไม่ได้ เกิดจากความตั้งใจของอัลเฟรด โนเบล แต่เกิดจากความริเริ่มของธนาคารกลางสวีเดน ดังนั้น รางวัลนี้จึงมีชื่อเรียกแปลกแตกต่างไปจากรางวัลในสาขาอื่น ชื่อรางวัลอย่างเป็นทางการก็คือ “รางวัลธนาคารกลางสวีเดน สาขาเศรษฐศาสตร์ ในความทรงจำถึงอัลเฟรด โนเบล” หรือ “Bank of Sweden Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel” เรียกกันสั้นๆว่า Nobel Memorial Prize in Economics ผู้ที่ตัดสินรางวัลโนเบลสาขาเศรษฐศาสตร์ ก็คือ Royal Swedish Academy of Sciences
แต่ผู้อ่านท่านครับ รางวัลโนเบลสาขาเศรษฐศาสตร์ไม่ได้ถูกระบุไว้ในพินัยกรรมของอัลเฟรด โนเบล จึงไม่ถือว่าเป็นรางวัลอย่างเป็นทางการ คนที่ได้รับรางวัลสาขานี้จึงไม่ได้รับเงินรางวัลจากมูลนิธิโนเบล แต่รับเงินจากธนาคารกลางแห่งสวีเดน
ส่วนวันเวลาที่มอบรางวัลนี้ ก็เป็นวันเดียวกับที่มอบสาขาฟิสิกส์ สาขาเคมี สาขาการแพทย์และสรีรวิทยา สาขาวรรณกรรม และสันติภาพ
ผู้ที่มอบรางวัลก็ยังคงเป็นกษัตริย์แห่งสวีเดนเหมือนเดิม
ต่อไปนี้ เมื่อน้องอ่านข่าวผู้ได้รับรางวัลโนเบล จะได้ทราบที่มาที่ไปของรางวัลนี้อย่างถูกต้องกันซะที.
